Montefalco en Sagrantino, een uniek wijngebied in Italië

Umbrië, het groene hart van Italië, wordt ook wel een mystieke regio genoemd vanwege de bekende heiligen die deze regio voortbracht. Van Benedictus van Norcia, die het monnikendom stichtte, tot Franciscus van Assisi, de stichter van de Francescaanse orde en misschien wel de grootste heilige van Italië.

Maar ook op een ander vlak is het een mystieke regio en wel op wijngebied. Rond het pittoreske middeleeuwse dorp Montefalco wordt namelijk een zeer apart soort druif gecultiveerd voor de wijnbouw, de Sagrantino druif. Over de herkomst van deze druif hebben zich verschillende universiteiten al gebogen en nog steeds is het niet duidelijk of deze druif vanuit het Midden Oosten is geïmporteerd of dat het een autochtoon druivenras is. In ieder geval is de druif al meer dan 2000 jaar bekend.
Deze blauw-paarse druif werd tot in het midden van de 20ste eeuw met name gebruikt voor een zoete wijn, de Passito. Met name monniken gebruikte de druif voor hun miswijn bij religieuze ceremonies. Vandaar ook waarschijnlijk de naam Sagrantino, afgeleid van het Latijnse woord “sacramentum”. De opmars van de Sagrantino wijn is begonnen in het midden van de 20ste eeuw toen een aantal toegewijde wijnproducenten met nieuwe productiemethoden een droge rode wijn wisten te produceren, zowel 100% Sagrantino als een blend van 15% Sagrantino met Sangiovese en meestal nog 2 andere soorten druiven, de zogenaamde Rosso di Montefalco. Daarnaast is er de zoete Montefalco Passito, een bekoorlijke dessertwijn.

De bekroning van het wijngebied kwam in 1992 met het predicaat D.O.C.G, ”Denominazione di Origine Controllata e Garantita”. De Sagrantino druif mag alleen in het gebied rond Montefalco verbouwd worden en nergens anders ter wereld.

De Sagrantino is een karakteristieke en complexe wijn die de laatste jaren flink in populariteit is gegroeid. Vandaag de dag beslaat de totale wijnproductie een miljoen flessen per jaar. De grote wijnproducenten exporteren veel wijn naar de Verenigde Staten en japan.

Het Montefalco Consortium ziet toe op naleving van de productie standaarden en promoot de Montefalco wijnen wereldwijd.

Een bezoek aan het wijngebied rond Montefalco betekent niet alleen ontdekkingstocht van (nieuwe) wijnen. Filippo Antonelli, de eigenaar van de bekroonde Antonelli San Marco wijnlandgoed, wijst erop dat Umbrië, en vooral Montefalco, een authentieke ervaring voor bezoekers biedt. Hoewel vergelijkbaar met Toscane, is Umbrië minder druk, minder duur, minder uitgestrekt – en veel meer authentiek. Het belangrijkste is dat we graag onze unieke wijnproductie methode met de gasten willen delen en de belangrijke rol die de Sagrantino wijn speelt in de cultuur en geschiedenis van deze regio.”
Umbrië, een weelderige regio bekend als “groene hart van Italië,” treed dan ook meer en meer uit de schaduw van de naburige regio Toscane. Zo is Umbrië onlangs al bestempeld als de meest gastvrije regio van Italië door Trivago. Het is een regio in midden Italië met een schilderachtig landschap met vele pittoreske (middeleeuwse) dorpjes. Maar Umbrie en dus ook Montefalco heeft inmiddels ook een plek verworven tussen de grote wijngebieden in Italië.

Monteflaco behoort tot een van de meest mooie stadjes van Italië. Het wordt omgeven door de originele middeleeuwse stadsmuren die alleen worden onderbroken door de 4 middeleeuwse stadspoorten.
Montefalco is daarnaast een van de schatkamers van Umbrische kunst en in het bijzonder de Kerk-Museum van San Francesco, met werken van Perugino en de prachtige fresco’s van het leven van San Francesco door Benozzo Gozzoli. In de kerk van Sant’Agostino zijn de fresco’s van Ambrogio Lorenzetti te bewonderen.

Door deze prachtige mix van een schitterende natuur, kunst, cultuur en enogastronomie (eten en wijn) zijn er zelfs al toeristen die Umbrië verkiezen boven Toscane. En vanuit Nederland met de auto naar Perugia, de hoofdstad van Umbria, is maar 30 minuten verder rijden dan Siena.

Voor een selectie van villa’s, vakantiehuizen en appartementen in Umbria klik op de link vakantie-umbrie.

Montefalco is centraal gelegen in Umbria en dus goed te bereiken vanuit alle vakantiehuizen en appartementen.

De toerist die wijn wilt proeven bij Monteflaco heeft de keuze uit ongeveer 74 wijnhuizen. Van de grote wijnhuizen met specifieke proeflokalen tot de kleine wijnhuizen, vaak familiebedrijven, waar in de wijnhal zelf de proeverij plaatsvindt. Aan te raden is om een afspraak te maken voor een wijnproeverij. Het zal dan niet alleen bij een wijnproeverij blijven, maar eveneens een proeverij van lokale producten, zoals de Pecorino kaas (schapenkaas).

Opmerkelijk is ook het groeiend aantal wijnhuizen die de wijn op natuurlijke wijze verbouwen. Niet alleen worden biologische druiven geteeld, maar ok de productie vindt plaats zonder chemische toevoegingen.

Hieronder volgt een opsomming van een aantal wijnhuizen.

Arnaldo Caprai

Arnaldo Caprai is een van de regio’s top producenten van Sagrantino. Beschouwd als een grote vernieuwer, is Marco Caprai bekend om zijn wereldwijde promotie van Umbrische wijnen. Het wijnhuis heeft een modern proeflokaal (compleet met een speelplaats voor kinderen) en ontvangt meer dan 20.000 bezoekers per jaar. Rondleidingen door de 370 hectare grote wijngaard en wijnmakerij zijn mogelijk met afsluitend een proeverije van Sangiovese, Grechetto, en natuurlijk Sagrantino. Daarnaast heeft Caprai een eigen restaurant (reserveren aanbevolen).

Romanelli

Romanelli is een echt familiebedrijf gewijd aan duurzame landbouw. Naast het proeven van hun wijnen, waaronder Sagrantino en Montefalco Rosso, kunnen bezoekers wandelen op een uitgezet parcours door de wijngaarden en olijfboomgaarden. Op hun website krijg je via de webcam een real-time blik op het gebruik van de innovatieve nestkastjes, een controle op natuurlijke wijze van de insecten populatie. De familie produceert tevens een zeer goede olijfolie en kan op afspraak zorgen voor een lichte lunch voor de gasten.

Perticaia

Dit kleine familiebedrijf bezit 40 hectare wijngaarden, (waarvan zeven zijn gewijd aan Sagrantino). Toeristen worden gastvrij in de familiesfeer ontvangen met begeleide proeverijen en rondleidingen. Bij de proeverij zitten prijswinnende wijnen zoals Trebbiano, Montefalco Rosso en de dessertwijn Sagrantino Passito.

Tenuta Bellafonte

Een van de nieuwere wijngaarden in het gebied, de eco-vriendelijk Tenuta Bellafonte produceert alleen een Montefalco Sagrantino wijn. Gelegen nabij het dorp Torre del Colle, heeft deze Tenuta naast de wijngaarden eveneens 50 hectare met olijfbomen en boomgaarden. Gasten kunnen ook overnachten bij Tenuta Bellafonte in een van de vijf moderne kamers met uitzicht op de wijngaard en gebruik maken van het verwarmd zwembad – perfect voor een duik na een wijnproeverij.

Le Cimate

Geopend in 2011, heeft deze moderne wijnmakerij een prachtig panoramisch uitzicht op de heuvels en op het stadje Montefalco, Le Climate is een ideale bestemming om te genieten van het landschap en wijngaarden rondom Montefalco. Le Cimate produceert meer dan 85.000 flessen per jaar. Naast de Sagrantino produceert Le Climate de Aragon, een witte variëteit, en de Macchieto, een “super” Umbrische wijn. Dit wijnhuis is regelmatig gast van lokale culinaire en wijn evenementen.

Tenuta Castelbuono

Een ruimteschip of een gigantische schildpad? De architectonische wonder van Tenuta Castelbuono wordt beschouwd als een mijlpaal, en een belangrijke halte op deze wijnroute. Gemaakt door de beroemde architect Arnaldo Pomodoro, de “Carapace” is een massieve koperen koepel, een afspiegeling van het omringende landschap. De holle ruimte is voorzien van een proeflokaal in het centrum waar de gasten bij elkaar komen om een ??exclusieve selectie van lokale wijn te proeven. Wijntours zijn beschikbaar in verschillende talen.

Scacciadiavoli

Als de oudste wijnmakerij in de regio, werd Scacciadiavoli vernoemd naar een exorcist, die in een naburig dorp woonde, zoals de naam betekent “Duivelverjager.” Opgericht in 1884 door de prins van Piombino, Ugo Boncompagni-Ludovisi, was het van oorsprong een ”wijnfabriek.” Scacciadiavoli is inmiddels eigendom van de familie Pambuffetti en biedt rondleidingen en proeverijen en een blik op de oude kunst van het wijnmaken.

Paolo Bea

Voor de echte wijnliefhebber mag een bezoek aan de ”Cantina” van Paolo Bea niet ontbreken. Een echt familiebedrijf die zich heeft toegelegd op de natuurlijke wijnbouw. Paolo is dan ook voorzitter van het ”Consortio Vini Veri”, een consortium die natuurlijke wijnbouwers in Italië verenigd. Zoals Paolo zegt: ”Met een steeds groeiende overtuiging, beoefenen we, ontdekken we en waarderen we de natuurlijke wijnbouw methoden die het gebruik van chemicaliën en kunstmatige technieken in de wijnbouw uitsluiten. Elk seizoen is een ontdekkingstocht die het mogelijk maakt , een kans om de kennis die we in de afgelopen jaren hebben opgedaan toe te passen en te evalueren.